نام كتاب: چهل حديث سيره رضوى

نام مولف: محمد احمديان


شناخت اجمالى امام رضا (عليه السلام)


حضرت امام على بن موسى الرضا (عليه السلام) در 11 ذيقعده سال 148 (و يازدهم
ذيحجه سال 153) هجرى قمرى موافق روايت اولى اندكى پس ‍ از شهادت حضرت صادق
(عليه السلام) در مدينه متولد شد و در روز آخر ماه صفر 203 هجرى قمرى در
ايام حكومت ماءمون، توسط وى با خوردن چند حبه انگور مسموم، به شهادت رسيد و
مرقد منورش در شهر مقدس ‍ مشهد (استان خراسان ) ميعادگاه عاشقان است.

پدر بزرگوارش حضرت امام موسى بن جعفر (عليه السلام) و مادرش تكتم يا نجمه،
اروى، سمانه، ام البنين بود كه امام هفتم (عليه السلام) پس از تولد امام
رضا (عليه السلام) او را طاهره ناميد.

قال ابراهيم بن العباس:

اءلا ان خير الناسن فسا و ولدا و رهطا اءجدادا على المعظم اءتتنا به للعلم و الحلم ثامنا اماما يؤ دى حجة الله تكتم.(عيون اخبار الرضا (عليه السلام) 1: 24 ح 2.)
ابراهيم بن عباس مى گويد:

آگاه باش! همانا بهترين مردم از نظر خودش، پدر و اقوام و نياكانش كسى است كه بانويى به نام تكتم او را بعنوان امام هشتم و براى گسترش ‍ علم و حلم و بيان حجت الهى براى ما به دنيا آورده است.

مدت عمر آن بزرگوار 55 سال بود. كه 35 سال بهمراه پدرش، و 20 سال مدت امامت
آن بزرگوار در ايام حكومت هارون الرشيد و محمد امين و ماءمون الرشيد
عباسى سپرى شد.

مهمترين شاخصه زندگانى ايشان حركت آن حضرت بسوى خراسان در سال 200 هجرى
قمرى بود كه ماءمون خليفه عباسى آن حضرت را به خراسان طلبيد، و ولايتعهدى
را به آن حضرت تحميل نمود.

امام (عليه السلام) در فرصتهاى مختلف نارضايتى خود را از قبول ولايتعهدى
ابراز مى كرد و پرده از فريبكارى هاى ماءمون بر مى داشت كه به همين جهت و
به علت توجه مردم به امام رضا (عليه السلام) ماءمون امام را تحمل ننمود و
او را به شهادت رساند.

فصل اول:

در خلوت حق سيره عبادى امام رضا (عليه السلام)

1: امام و ياد خدا


رجاء بن اءبى الضحاك قال:

فو الله ما راءيت رجلا كان اءتقى لله منه ولا اءكثر ذكرا له فى جميع اءوقاته منه و لا اءشد خوفا لله عزوجل.


رجاء بن ضحاك گويد:


به خدا قسم هرگز كسى را با تقواتر و به ذكر خدا گوياتر و از ترس خدا بيمناكتر از او (امام رضا عليه السلام) نديدم.



مشكاة الانوار: 62

2: عبادتهاى شبانه امام (عليه السلام)


عن اسماعيل بن على اءخى دعبل عن الرضا (عليه السلام)


اءنه خلع على دعبل قميصا من خز و قال له: احتفظ بهذا القميص فقد صليت فيه اءلف ليلة كل ليلة اءلف ركعة و ختمت فيه القران اءلف ختمة.


اسماعيل فرزند على برادر دعبل شاعر معروف از امام رضا (عليه السلام) نقل مى كند كه گفت:


امام رضا (عليه السلام) به دعبل پيراهنى از خز هديه كرد و به او گفت كه قدر اين پيراهن را بدان،

من هزار شب (و) در هر شبى هزار ركعت با آن نماز گذارده و هزار بار قرآن ختم نموده ام.



بحار الانوار 83: 222 ح 7

3: نماز شب امام (عليه السلام)

رجاء بن اءبى الضحاك يقول:
و لايدع امام الرضا (عليه السلام) صلاة اليلل و الشفع و الوتر و ركعتى الفجر فى سفر و لا حضر.

رجاء بن ابى ضحاك مى گويد:

امام رضا (عليه السلام) در سفر و حضر، نماز شب، شفع، وتر و دو ركعت (نافله) صبح را ترك نمى كرد.

بحار الانوار 49: 94

4: شب زنده دارى امام (عليه السلام)

ابراهيم العباس قال:
كان (عليه السلام) قليل النوم بالليل، كثير السهر، يحيى اءكثر لياليه من اءوله الى الصبح.

ابراهيم بن عباس گويد:

امام (عليه السلام) شبها خواب كم، و بيدارى زياد داشت و بيشتر شبها تا سحر (براى عبادت) بيدار مى ماند.


بحارالانوار 49:91

5: عبادت امام (عليه السلام) در سفر

رجاء بن اءبى الضحاك قال:
كان الرضا (عليه السلام) اذا اءصبح صلى الغداة فاذا سلم جلس فى مصلاه يسبح الله و يحمده و يكبره و يهلله و يصلى على النبى و اله حتى تطلع الشمس...

رجاء ابن ابى ضحاك (فرمانده ماءموران براى آوردن امام رضا (عليه السلام) در ضمن شرح عبادتهاى شبانه روزى امام) مى گويد:

امام رضا (عليه السلام) هنگامى كه صبح مى كرد نماز را مى خواند،
پس از سلام در جايگاه نماز مى نشست و به تسبيح و حمد و تكبير و تهليل خدا مشغول مى شد،
و به پيامبر و آل او صلوات مى فرستاد تا اينكه خورشيد طلوع مى كرد.



بحار الانوار 49: 92

6: عبادت امام (عليه السلام) در زندان



عبد السلام بن الهروى، قال:


جئت الى باب الدار التى حبس فيها الرضا (عليه السلام) بسر خس و قد قيد (عليه السلام) فاءستاءذنت عليه السجان،

فقال: لاسبيل لك اليه (عليه السلام)، قلت: ولم؟


قال: لاءنه ربما صلى فى يومه و ليلته اءلف ركعة....


عبدالسلام هراتى گويد:


به در خانه اى كه امام رضا (عليه السلام) را در شهر سرخس زندانى كرده بودند

آمدم، و آن حضرت آنجا گرفتار بود، از زندانبان اجازه (ملاقات

) خواستم، به من گفت: كه راهى بر او ندارى، پرسيدم چرا؟ گفت: براى اينكه او

بيشتر اوقات در روز و شب هزار ركعت نماز مى خواند.


عيون اخبار رضا 2:197 ح 6

7: ختم قرآن و تدبر در آن


عن ابراهيم بن العباس قال:

كان الرضا (عليه السلام) يختم القران فى كل ثلاث، و يقول:

لو اءردت اءن اءختمه فى اءقل من ثلاث لختمته ولكن ما مررت باية قط الا فكرت فيها و فى اءى شى ء اءنزلت و فى اءى وقت فلذلك اءختم
ثلاثة اءيام.

ابراهيم بن عباس گويد:

امام رضا (عليه السلام) در هر سه روز قرآن را ختم مى نمود و مى فرمود:

اگر بخواهم آن را در كمتر از سه روز هم مى توانم تمام كنم ولكن از هيچ آيه
اى نمى گذرم مگر اينكه در آن فكر و دقت مى كنم كه درباره چه
موضوعى و در چه زمانى نازل شده است به همين خاطر قرآن را در مدت سه روز
تمام مى كنم.

بحارالانوار 92: 204 ح 1

8: امام (عليه السلام) و قران خوانى


قال رجاء بن ضحاك:

و كان (عليه السلام) يكثر بالليل فى فراشه من تلاوة القران فاذا مر بآية فيها ذكر جنة اءو نار بكى و
ساءل الله الجنة و تعوذ به من النار.

رجاء بن ضحاك مى گويد:

امام رضا (عليه السلام) شبها در بستر خود بسيار قرآن تلاوت مى كرد، و چون به آيه هاى بهشت و دوزخ مى رسيد، مى گريست و بهشت را از
درگاه خدا طلب مى كرد و از آتش دوزخ به خدا پناه مى برد.

عيون اخبار الرضا 2: 196، بحار الانوار 49: 94

9: استدلال به قرآن


ابراهيم بن العباس يقول:

و كان المامون يمختحنه بالسؤ ال عن كل شى ء فيه، و كان كلامه كله و جوابه و تمثله انتزاعات من القرآن.


ابراهيم بن عباس مى گويد:

ماءمون امام رضا (عليه السلام) را با سؤ ال كردن از هر چيزى امتحان مى كرد،
و امام (عليه السلام) در حالى كه همه سخن و جواب و استشهادش
قرآنى بود او را پاسخ مى داد.


عيون اخبار الرضا 2: 193 ح 4

10: روزه هاى امام (عليه السلام)

ابراهيم بن العباس قال:

كان الرضا (عليه السلام) كثير الصيام و لايفوته صيام ثلاثة اءيام فى الشهر


ابراهيم بن عباس گفت:

امام رضا (عليه السلام) روزه (مستحبى) زياد مى گرفت و در هر ماه روزه سه روز
(اول و آخر و وسط ماه) از او فوت نمى شد.



عيون اخبار الرضا 2: 184